Natuurlijk paard houden

Ik ben meer het flora- dan het fauna-type, moet ik toegeven. Dus had ik zeker niet durven voorspellen dat ik ooit een boek over paarden houden zou aanbevelen. Nu kan ik ook best alles interessant vinden, als het maar met passie en kennis van zaken geschreven is. En dat is het minste dat je van dit boek kan zeggen. Dus als je zelf paarden houdt, of je ontwerpt een tuin waar ook paarden, ezels of pony's hun plaats moeten in vinden, dan moet je dit boek zeker lezen!

Voor mijn project "Donkie en Froefroe" ben ik op bezoek geweest bij zorgboerderij "Ezelkunsten" in Maarsbergen, naast Utrecht. Daar werd me ook dit boek aangeraden. En ik moet zeggen, het las als een trein. Zo geboeid was ik, dat ze hier thuis al ongerust waren dat ik me meteen een volbloed ging aanschaffen. Maar dat ben ik nu ook weer niet van plan. Want als je zo'n paard of een ezel verantwoord wil houden, dan heb je daar de klok rond werk mee.

De basis van natuurlijk paard houden is zo evident, dat het vaak over het hoofd wordt gezien. Duizenden jaren genetisch materiaal van het wilde paard, een prooidier in zijn natuurlijke omgeving, maakt dat het ruimte nodig heeft, overzicht, beweging, spel en ... gezelschap. Want paarden hebben interactie nodig met hun soortgenoten.  Eerst en vooral om zich veilig te voelen. Maar ook om zich vol te kunnen ontplooien.

Vandaag ga ik wat dieper in op het ontwerp van de tuin, de weide en de stallingen. Volgende week krijgen jullie van mij enkele tips rond de ideale beplanting.

Zoals gezegd moet je voor paarden voldoende ruimte voorzien. Aangeraden wordt zo'n 0,6 ha per paard. Tenzij er echt veel ruimte is, verdeel je het weiland best in drie delen, waarbij je elk deel zo'n 4-6 weken laat begrazen, en 8-12 weken laat herstellen. Paarden worden niet gelukkig van een proper erf, een onberispelijk gazonnetje en een kraaknette stal. Ze willen avontuur, buiten zijn, rollen in het stof. De stal is geen standaard onderkomen voor een paard, tenzij het ziek of gewond is. Jouw dier zou zelf de keuze moeten kunnen maken om binnen of buiten te zijn. Dus zie dat het vanuit de stal steeds buiten kan, en zorg ervoor dat het op de weide ook een schuilgelegenheid heeft voor zon, wind, regen of irritante insecten.

De weide kan je omheinen op verschillende manieren, elk met zijn voordelen en nadelen :
- palen en draad is goedkoop, maar paarden raken gemakkelijk met hun benen verstrikt in de draad
- PVC is mooi en maakt geen splinters, maar is duur
- een houten hek is mooi in het begin, maar wordt snel lelijk als de paarden/ezels er aan knabbelen
- schrikdraad is goedkoop en makkelijk aan te passen, maar je hebt stroomapparaten nodig en het kan ook omwaaien

Je kan echter ook werken met een natuurlijke omheining, en daar ga ik volgende week dieper op in ...

Wintergroen

Bij het ontwerp van een tuin start je best vanuit een basisstructuur van wintergroene planten. Niet je terras, pergola of vijverpartij vormt de basis van jouw tuin. Het hart ervan is namelijk groen.

Om het spannend te houden zorg je voor verschillende vormen en hoogtes. Maar ook de textuur van de planten speelt een rol. In de combinatie op deze foto's contrasteert het grote blad van de laurierkers met het kleine blad van de buxus. De buxus heeft een eerder strakke groeiwijze, de Chinese kamperfoelie rechts ervan groeit losser. Het blad van de laurierkers vangt dan weer meer licht, terwijl de kamperfoelie donkerder is.

In de lente zijn er bloesems, in de zomer een rijkdom aan bloemen, en in de herfst de verkleuring van het blad. En de winter? In dit seizoen haalt een tuin zijn persoonlijkheid en kracht uit zijn architectuur. In dit seizoen zie je met één blik of de basis van een tuin wel goed zit ...

detuinontwerper.be : Project "Donkie & Froefroe"

Nu de tuin is opgedeeld in zones, start ik met het ontwerp van het noordelijke tuingedeelte. Deze tuin is zo'n 50 meter breed en 9 meter diep, en nog volledig braakliggend. Hij wordt afgescheiden door een hoge coniferenhaag, en ligt voor een belangrijk deel van de dag in de schaduw. Dat laatste is op zich geen probleem, want de bewoners zijn niet bepaald zonnekloppers.

De grootste uitdaging is de vorm: een lange koker. Deze keer niet in de lengte, maar in de breedte, en versterkt door de immense coniferenhaag. Bovendien wordt dit tuingedeelte nog minder diep, doordat achteraan een doorgang voor Donkie & Froefroe wordt voorzien. Ook hier is het contact met de dieren een belangrijk uitgangspunt.

De bewoners willen vooral groen en wit in de tuin. Uit hun antwoorden op mijn vragenlijst kwam de voorkeur voor een meer formele tuin naar voor. Daar heb ik dan ook mijn eerste schets op gebaseerd.

   

Op basis van deze eerste schets hebben we een lang en inspirerend gesprek gehad. Over wat de tuin voor hen betekent, wat ze mooi vinden en waar ze zich goed bij voelen. Zo kwamen we op een gedeelde liefde voor boomschors. Misschien geen vlekkeloos materiaal, maar sfeervol, authentiek en natuurlijk. Dit zal de basis vormen van de paden doorheen de beplanting.  

Verder waren we het erover eens dat deze eerste schets wat spanning mist. Dit komt omdat enkel de bomen voor hoogte zorgen, en de hagen te vlak blijven. De bewoners houden van massieve hagen, en die gaan in het tweede ontwerp voor meer massa zorgen. Erg belangrijk ook om de vorm van de tuin te doorbreken.

Een beetje verrassend voor mij kwam de vraag om de serre aan het zicht te onttrekken. Die zal namelijk niet enkel door hen gebruikt worden, en dan willen ze wel hun privacy op het terras behouden. Ik heb slechts een strook van 3 meter tussen de serre en het terras, dus daar ga ik nog even over nadenken...

Callicarpa bodinieri

Misschien heb je je onlangs nog afgevraagd welke plant zulke bijzondere paarse bessen draagt. Misschien weet je het gewoon. Of - héél misschien - is hij je nog niet opgevallen. Ik heb het over de 'schoonvrucht', in de volksmond ook wel 'paarse bessenplant' genoemd. Geen van beide namen lijken me vergezocht. 

Callicarpa is een plant voor het najaar. In de zomer valt hij weinig op. Critici vinden hem dan ronduit saai. Zelfs wanneer hij van juni tot augustus bloeit, doet hij dat bescheiden in kleine schermen van lila bloemetjes. Daarna vormen zich de bessen, die van grijs naar paars verkleuren.

En dan begint dus de pret. Eerst krijgt het blad een mooie verkleuring, en dit tot laat in de herfst. Dan nemen de bessen over. Zij geven al een mooi contrast bij het frisgroene blad, maar komen pas helemaal tot hun recht op de kale wintertakken. Doordat de bessen erg bitter zijn, vinden de vogels ze maar niets en blijven ze tot laat in het najaar hangen. 

Callicarpa wordt zo'n twee meter hoog en staat graag in goed gedraineerde, humusrijke grond. Voor de rest is het een eenvoudige struik. Hij houdt van zon of lichte schaduw. Snoeien hoeft niet, en doe je enkel om hem vorm te geven. Hij is doorgaans vrij van plagen en ziektes. En doordat hij zichzelf bestuift, heb je geen tweede plant nodig om van zijn bessen te genieten. Makkelijk toch?

detuinontwerper.be : Project "Donkie & Froefroe"

Welkom bij Donkie en Froefroe, onze ezels van dienst. Samen met drie pony's nemen zij een centrale plaats in in het leven van mijn opdrachtgevers. En het is hun uitdrukkelijk verzoek om dit ook te vertalen in de tuin.

Deze tuin is zo'n 70 are groot, en de vele gebouwen erop zorgen voor enkele uitdagende hoekjes en kantjes. De pony's staan vooraan op een gehuurde wei, en de ezels bewonen vandaag het achterdeel van de tuin. We gaan hen ook centraal een plaats geven.

Hoe begin je aan zo'n grote opdracht? Dit is een heel ander verhaal dan bij een kleine stadstuin. Hier moet je eerst erg goed nadenken over welke zone je waarvoor wil gebruiken. Dus heb ik na de opmetingen op basis van de tuinwensen een zoneplan gemaakt.  

De rode zones zijn voor de viervoeters, de groene voor de tweevoeters. En de blauwe zone had ik voorzien voor de kinderen. Na bespreking met de opdrachtgevers werden achteraan enkele zaken bijgestuurd, zoals aangegeven door de witte lijnen. Een aparte speelzone voor de kinderen hoeft niet, omdat dit tuindeel pas als laatste zal worden aangepakt en de kinderen dan al groter zijn. Hierdoor wordt de ezelweide iets minder diep, maar loopt ze wel over de hele breedte van de tuin.

Aan de noordzijde van de tuin voorzien we een ezelpad, waardoor de dieren op eigen initiatief van de ene weide naar de andere kunnen stappen. Dit geeft ad random circulatie en dat maakt het spannend. Een afscheiding in schrikdraad zou ik willen camoufleren met inheemse hagen, maar de precieze aanpak daarvan moet ik nog eens goed bestuderen...

Het beste moment om een boom te planten was 20 jaar geleden.
Het op één na beste moment is nu.

Dit Chinese spreekwoord is dus niet gelogen. Zeker als je weet dat je hagen en bomen met kale wortel nu een plaatsje in jouw tuin mag geven. Zij zijn in rust gegaan en merken er nauwelijks iets van. Bovendien zijn ze dan helemaal klaar voor een kick-start in de lente. 

Vorige week ben ik bij Boomkwekerij Peter Van Dyck (www.plantenkweker.be) een Magnolia x soulangeana gaan uitkiezen. Ik ben dol op Magnolia's, omdat ze zo passioneel de lente inluiden. In onze achtertuin hebben we een grote M. grandiflora (die weliswaar in augustus bloeit), en in de voortuin een kleine M. stellata. Maar mijn favoriet is de M. x soulangeana en die wil ik als blikvanger als je onze oprit oprijdt.

Ik heb een kwartier staan twijfelen tussen twee struikige broertjes. Allebei zo'n tweeënhalf  meter hoog, met vele mooie, donzige bloemknoppen. Ik ben van plan onze magnolia na de bloei tot een meerstammige boom te snoeien, en moest dus zorgvuldig zien uit welk exemplaar ik de mooiste vorm kan halen. 

Zaterdag was dan de grote dag : de Verbena bonariensis verplaatst (scroll gerust even terug naar 8 september), een groot plantgat gegraven en dit rijkelijk gevuld met Vivimus. Want als goede raad heb ik meegekregen dat je 10% van je aankoopprijs moet spenderen aan het verbeteren van de grond. En deze jongen moet verwend worden, zodat hij groot en sterk word. Daarna met mijn schoonouders (nog eens een dikke merci!) en hun aanhangwagen onze jongste telg gaan ophalen en met onze laatste krachten boompje gepland en nog zeventig keer aan gedraaid.

Want hij moet goed staan. 

Het begon al te het schemeren toen onze magnolia vredig op zijn plaats stond, voor een lang en cyclisch bestaan. Ik kijk al uit naar de eerste bloemen in onze tuin en beloof ze zeker met iedereen te delen.

detuinontwerper.be : Project "Shakkei"

Het ontwerp van deze Japanse tuin werd in maart opgeleverd, maar heeft ondertussen nog heel wat bijsturingen ondergaan. Voor een Japanse tuin zeker niet abnormaal. Want meer dan bij een klassieke tuin is het plan slechts een startpunt, en wordt elk element ter plaatse gewikt en gewogen.

Het allereerste idee van een koi-vijver werd terug opgepikt, en vervangt de keienstrook op het plan. Hierdoor moest de Camellia japonica naast het terras worden verplaatst, en die breekt nu mooi het linker tuindeel. In functie daarvan werd ook met de rotsen en de kijkmuur geschoven. Wat vinden jullie trouwens van de Shakkei ?

Het tuinpad werd na het trekken van deze foto's ook nog wat bijgestuurd, om de eerste helling breder open te trekken en de overgang van de vijver te verzachten. Nu het grind en de stapstenen, de hellingen inzaaien en daarna de beplanting : Hamamelis x intermedia,  Acer palmatum, rode Azalea, Chaenomeles superba, en aan de voet van de oude perenboom witte cyclamen.

Nu de aanleg wat gevorderd is, komt de magie tot leven. De balans zit goed en alles valt op zijn plaats.  Dit wordt een tuin om te mediteren, tot rust te komen, of gewoon in te genieten met een goed glas wijn.

detuinontwerper.be : Project "Maxi-cosy"

Deze kleine binnentuin is zo'n vier meter breed, vijf meter diep en helemaal ommuurd. Toen de opdrachtgeefster het huis enkele maanden geleden kocht, stond er een werkplaats.  Enkel de betonnen vloer en de dwarsbalk getuigen hier vandaag nog van. Van de betonnen vloer worden we niet echt vrolijk, want daar zijn kosten aan. De dwarsbalk is dan weer een sfeervol element.

De hoge muren vragen om een weelderige beplanting, en daarom hebben we het initiële idee van een strakke tuin laten varen. De basis van het ontwerp wordt gevormd door vier beuken zuilen, die de muren accentueren, maar ook verzachten. De achtermuur krijgt een wintergroene klimop, die in de winter mooi contrasteert met de bruine beukenbladeren.

De borders zullen schaduw moeten verdragen, of minstens halfschaduw. Daar zal de plantenkeuze op worden afgestemd. En uiteraard moeten ze er toe bijdragen dat de tuin het hele jaar door iets te bieden heeft. Want de beplanting brengt natuur en avontuur in deze kleine ruimte. 

De borders zijn zo ingeplant dat je een kamer in het groen krijgt.  De linkermuur krijgt een variatie aan spiegels en versterkt zo het gevoel in een buitenkamer te zitten. De spiegels zullen de ruimte ook vergroten. Aan de dwarsbalk kunnen we een lamp bevestigen en ook daarmee zorgen we voor een huiselijke sfeer.

Op het eerste ontwerp staat nog een tuintafel met vier stoelen. Ondertussen hebben we beslist om onder de spiegels een tuinbank te plaatsen, die ook als ligstoel kan worden gebruikt om heerlijk van de avondzon te genieten. En zo heb ik meteen mijn eerste stap gezet als meubelontwerper ;-)

 

Salvia Amistad

Hier ten huize wordt al wel eens gekibbeld over deze plant. We zijn allebei een grote fan, maar staat hij wel op de juiste plaats? Want deze jongen groeit jaarlijks van de grond tot meer dan een meter hoog. En hij domineert ons terras en de oranjebloesem achter hem.

Salvia Amistad bloeit van juni tot november met zwarte knoppen en donker paarse bloemen. De bloemen zijn trouwens eetbaar, als je de kwekers mag geloven. Maar ik heb me er nog niet aan gewaagd. 

Deze salvia komt uit Argentinië en is niet volledig winterhard. Daarom wordt aanbevolen om hem in een pot te houden, en 's winters beschut te laten overwinteren. Zelf heb ik hem in volle grond gezet. Ik knip hem dan kort en leg er een flinke laag mulch overheen. Vorige winter heeft hij dit prima overleefd, maar ja, een echte winter kon je het natuurlijk niet noemen.

Je plaatst Salvia Amistad in de zon of halfschaduw, in droge of normale grond. Drie stuks per vierkante meter. Niet twijfelen. Doen!

detuinontwerper.be : Project "Sparring Partner"

 

De opdrachtgever is zelf tuinaannemer en heeft heel wat ideeën die hij gerealiseerd wil zien. Ik loop mee als sparring partner en samen dagen we elkaar uit. De lat ligt hoog, want zijn tuin is zijn visitekaartje.

De grote lijnen zijn gekend : een houtopslag in de lange doorgang, prairieborders, Ierse natuursteen en platines als verharding, achteraan een kippenren, veel inheemse beplanting, en voldoende vrije ruimte voor de hond. Maar wat welke plaats krijgt en welke beplanting er precies komt, bekijken we stap voor stap.

De eerste stap is het terras. In mijn initiële voorstel had ik over het hoofd gezien dat het huis geen rechthoek is, maar een trapezium. Van de tuin was me dat opgevallen, maar van het huis niet. Toen de opdrachtgever zijn rechthoekige terras begon uit te zetten, vloekte dit enorm. Dus hebben we samen beslist om het terras dezelfde (schuine) lijnen van het huis te laten volgen.

De Ierse natuursteen die de basis van het terras vormt, is dezelfde steen als in de keuken. En de platines van de doorgang worden voor- en achteraan het terras herhaald. Zo beperken we het aantal materialen en creëren we eenheid. De verharding wordt verzacht door de prairieborders en - aan de andere kant - een haagstructuur met drie appelboompjes.

Wordt vervolgd ...

Phormium tenax

Als ik zeg dat deze plant bij ons luistert naar de naam Nieuw-Zeelands Vlas, dan weet je meteen ook waar hij oorspronkelijk vandaan komt. Deze plant uit de lelie familie is dus een exoot. Niet iedereen zal hem dan ook met succes kunnen houden. Maar deze foto's zijn getrokken in de Botanische Tuinen van Utrecht, en daar kennen ze nu ook niet meteen een mediterraan klimaat. 

Zelf was ik toch vooral geïntrigeerd door het tweede deel van zijn naam. Vlas. Dat blijkt hij te danken te hebben aan de taaie bladvezels die recht naar de top groeien. De Maori's gebruikten deze vezels om touw, kleding en andere zaken te vlechten. 

  

Phormium tenax is een bijzondere accentplant. Hij is architectuur op zich en contrasteert in de zomer door zijn verticale bladeren, in de herfst door zijn sterke contouren (wat de eerste foto mooi aantoont) en in de winter en vroege lente door zijn wintergroene blad. Hij bloeit in juli-augustus en houdt hier indrukwekkende zaaddozen aan over, die hoog boven de plant uitsteken.

Je vindt deze vlaslelie in verschillende kleuren. De cultivar "Variegatum" is bontbladig met wit-roze gestreepte bladeren, "Sundower" is bronsgroen met gele rand en "Atropurpureum" heeft een bruinrood blad. Die laatste hoop ik eens te combineren met taxus.

Clematis orientalis

Ik volg enkele workshops plantenkennis bij Modeste Herwig, in de Botanische Tuinen van Utrecht. Deze Botanische Tuinen zijn een echte aanrader. Je vind er een enorme variëteit aan planten en vooral een erg bijzondere rotstuin. Alle planten zijn zorgvuldig aangegeven met naambordjes en je kan er echt op ontdekkingsreis om jouw plantenkennis uit te breiden.

Zo ontdekte ik er vorige week deze laatbloeiende Clematis orientalis.  Hij heeft een grijsgroen geveerd blad, dat op zich al de moeite waard is. En hij bloeit nog steeds met gele klokjes, die uiteindelijk resulteren in mooie zaadpluizen. 

Clematis orientalis is erg winterhard, en mag je in het voorjaar flink terugsnoeien. Het is uiteraard een klimmer (clématis is het oudgriekse woord voor "een klimmende plant"), maar je kan hem ook toepassen als bodembedekker. Hij stelt niet zo veel vereiste naar de bodem, als deze maar voldoende vochtig is. En hij houdt het meest van gefilterd licht. 

Je houdt niet zo van geel in de tuin? Dan heb je deze keer ongelijk ...

Herfstkleuren

Heb je de eerste herfstkleuren al opgemerkt? Dit is een wonderlijk tuinseizoen, en wie zijn beplanting zorgvuldig heeft gekozen kan vandaag extra genieten. 

Mooie herfstkleuren krijg je bijvoorbeeld van Amelanchier, Liquidambar, Liriodendron en van de vele Acers. Maar je hoeft het zeker zo groot niet te zoeken. Op deze foto's zie je een eenvoudige combinatie van terracotta potten met pioenen en hosta, tegen een groene achtergrond van Hydrangea, Hibiscus, Potentilla en (in de verte) Salvia Amistad.

De terracotta versterkt de herfstkleuren, en het zachte herfstlicht maakt alles feeëriek. Wat de potten op deze foto's ook aantonen, is dat je geen grote tuin moet hebben om voluit van de seizoenen te genieten. Zoals gezegd, een doordachte keuze van planten en dan de natuur zijn werk durven laten doen. 

Zo moet je de hosta niet meteen wegknippen als het blad zijn frisheid heeft verloren. Want ook al is het blad op zich gehavend en ten dele verdord, het kan nog steeds een boeiende combinatie aangaan met zijn omgeving. Vind je niet?