Hibiscus syriacus

Een tuinontwerper kan heel wat realiseren met de blokkendoos van moeder natuur. Maar als de natuur zelf in een hogere versnelling gaat, is ze niet te overtreffen. Toen het dit weekend begon te sneeuwen werd de tuin al snel een magische plaats. Het kleurenpalet werd tot een minimum herleid. De vormen werden in hun essentie getoond.

In onze voortuin staat een grote partij Hibiscus. Ik heb er al eens een artikel over geplaatst. Basisingrediënt voor een romantische zomertuin. Op een dag gaat hij op de schop, want ik heb heel andere plannen met dit stukje tuin. Maar gisteren toonde deze plant alweer zijn veelzijdige karakter. De verticale takkenstructuur en de overvloedige zaaddozen maken hem ook in de winter attractief. En de sneeuw deed de rest.

Toen ik de foto's trok was het alweer zachtjes aan het regenen, en begon het poeder op planten te kristalliseren tot kleine ijsmassa's. Minstens even fotogeniek... 

Acer palmatum ‘Osakazuki’

De herfstkleuren zijn zowat op hun hoogtepunt, soms zijn ze er al over. Je ziet al heel wat kale bomen langs de weg. In de schaduwborder die ik vorig jaar heb aangeplant, zorgt één Japanse esdoorn vandaag voor een bijzonder rood accent.

Snelgroeiend is hij niet. Ik heb zelfs de indruk dat er geen centimeter is bijgekomen dit jaar, maar dat beeld ik me waarschijnlijk in. Imposante foto's kan ik in elk geval niet tonen. Toch maakt zijn kleur me vrolijk. Want het is zijn eerste herfst in de tuin en ik weet nu dat er nog heel wat mooie kleuren zullen volgen in de komende jaren.

In de schaduwborder combineert hij vandaag met de gele herfstkleuren van Hydrangea paniculata grandiflora, het groene blad van Trachystemon orientalis en de groen-witte textuur van Brunnera macrophylla 'Mr. Morse'.

Acer palmatum ‘Osakazuki’ is een kleine boom, die zo'n drie meter groot wordt en vier meter breed. Zijn blad is eenvoudig en sierlijk, en kleurt dus vuurrood in de herfst. Daarvoor zou hij rode vleugeltjes moeten krijgen, maar die heb ik dit jaar nog niet gezien... 

       

detuinontwerper.be : Project "Less is More"

Na de achtertuin heb ik nu ook een ontwerp voor de voortuin klaar. Op vraag van de opdrachtgevers heb ik het ontwerp strak en eenvoudig gehouden. 

Het basisidee van de achtertuin wordt consequent doorgetrokken en ook de beplanting wordt herhaald. De bestaande hagen aan de buitenzijde blijven behouden, met daarbinnen een decor van hoog en middelhoog gras, en een lagere beplanting bij het gangpad.

De opdrachtgevers vroegen me waarom ik het hoge gras aan de straatkant heb geplaatst. Een boeiende vraag, in feite. Deze voortuin is ontworpen voor de eigenaars, en niet voor toevallige passanten. Het huis ligt in een straat waar de meeste mensen toch vooral met de wagen passeren. En zo kies ik vooral voor privacy en een groene achtergrond voor de andere beplanting waar je vanuit de woning op kijkt. 

Een variant toont de opdrachtgevers een rijkere beplanting met enkele bloemen. Maar daar leerden ze vooral uit dat hun initiële vraag naar een sobere tuin hen ook echt het meeste ligt.

Prachtig gras

Je ziet al aan de kwaliteit van de foto dat ik hier geen recente uitgave ga bespreken. Enkele weken geleden liet ik al even vallen dat ik in de Tuinen van Mien Ruys een tweedehands exemplaar van Prachtig Gras op de kop had weten tikken. Ik was al maanden op zoek naar het boek, maar het wordt blijkbaar niet meer gedrukt. En dus was ik zo blij als een kind met dit gelukkig toeval.

Piet Oudolf en Michael King schreven dit standaard werk in 1996, en er kwam een tweede versie uit in 2004. De cover die je hier ziet is van de eerste editie.

Ik hou zelf wel van een beetje theorie, en vind de inleiding van dit boek dan ook ijzersterk. Je leert er wat een gras precies is, wat deze plantengroep zo uniek maakt en hoe deze pioniersplant in de moeilijkste omstandigheden zijn plaats verwerft en de bodem vruchtbaar en leefbaar maakt. Je leert ook het onderscheid tussen echte grassen en russen (waaronder Luzula) of cypergrassen (waaronder Carex). Back to the basics ...

Maar het boek is meer dan een botanische encyclopedie. Het is vooral een klassieker door de veelzijdige toepassingen die het toont van grassen in de moderne tuinkunst. Van gazon, over bodembedekkers, solitaire grassen, bordersamenstellingen tot potplanten. De ontelbare combinaties met andere planten en de bijdrage van het gras in elk seizoen. Want laten we nooit vergeten dat Piet Oudolf één van de eersten was die ons leerde ontdekken dat ook het verdorde wintersilhouet van een plant zijn esthetische waarde heeft.

Zoals je van een echt standaardwerk mag verwachten, eindigt het boek met een uitgebreide lijst van plantbeschrijvingen. Al zijn deze ondertussen soms gedateerd (kunnen de auteurs eraan doen dan zoveel van deze planten ondertussen herbenoemd zijn?) Voor deze beschrijvingen ben je daarom vandaag beter af met het boek van Tinneke Provoost en Laurence Machiels.

detuinontwerper.be : Project "Less is More"

               

Het eerste ontwerp is klaar. Ik ben met de achtertuin begonnen, omdat hier de belangrijkste keuzes moeten worden gemaakt. En deze zullen worden doorgetrokken naar de voortuin en zijtuinen. 

Basisidee van het ontwerp zijn de grasvolumes, in een strak geometrisch schema. Het gazon ligt in het verlengde van het terras. Een laag gras volgt dezelfde lijnen in de lengte, maar snijdt de tuin achteraan in een diagonaal. Dit creëert spanning en diepte. Het hoogste gras vormt dan weer een diagonaal in de lengte-richting.

Zowel het hoge gras als drie kleine bomen onttrekken het tuinhuis aan het zicht. Dit tuinhuis staat halverwege de tuin, op de wettelijke afstand tot de perceelgrens. Door het daar te plaatsen, blijft er voldoende ruimte achter het tuinhuis en verliest de tuin zijn diepte niet. Achter het tuinhuis is plaats voorzien voor de composthoop. 

Het lage gras achteraan de tuin is net hoog genoeg om het pad achter de tuin (lees : het onkruid dat daar groeit) te camoufleren en laag genoeg om een open zicht te behouden. Drie dwergpopulieren in deze zone zorgen dan weer voor aansluiting met het bos achteraan. Door dit perspectief gaat de tuin mooi op in het landschap.

De mooiste grassen voor de tuin

 

Ondertussen is het duidelijk dat in mijn nieuwe project siergrassen een centrale rol zullen spelen. Ik heb al vaker grassen toegepast in combinatie met andere planten, maar nu zal de basis van de tuin uit grote mono-vakken van siergras bestaan. Dat betekent grote aantallen en een dominant effect. Dus moet mijn keuze "first-time-right" zijn.

Stress in de fles dus. Want ik vind mijn basiskennis hiervoor niet voldoende. En dus dringend tijd om enkele standaardwerken te consulteren. Onlangs heb ik na lang zoeken tweedehands een klassieker op de kop kunnen tikken (al hing er wel een stevig prijskaartje aan). Maar daarover later meer.

Want het eerste grassenboek dat ik de voorbije week heb verslonden is pas recent uitgekomen. "De mooiste grassen voor de tuin", van Tinneke Provoost en Laurence Machiels. Laurence Machiels is groenjournaliste, en ik beleef al jaren veel plezier aan haar columns in Tuinseizoen. Tinneke Provoost kende ik niet. Ze heeft een gespecialiseerde grassen kwekerij. De Grashalm, in Kortemark. Samen hebben ze een top-boek gemaakt!

Het eerste deel van het boek toont allerlei tuinen waarin grassen centraal staan. Verschillende tuintypes en verschillende toepassingen. Dan krijg je een honderdtal grassen-fiches. Van elk gras leer je de basiskenmerken, de ideale standplaats, het gewenste onderhoud en krijg je nog enkele relevante tips. In een laatste hoofdstuk wordt er heel erg praktisch ingegaan op hoe je met jouw grassen in jouw eigen tuin moet omgaan.

Als je zelf ook wat meer wil weten over grassen, moet je niet twijfelen. Het boek is erg toegankelijk, gestructureerd, rijk gedocumenteerd en geeft je een brede basis. Dit wordt een nieuwe klassieker...

Miscanthus sinensis ‘Gracillimus’

Toen we een tijdje geleden 's avonds op onze fiets sprongen om onszelf bij een lokale boerderij met een ijsje te verwennen, kwamen we voorbij deze haag van grassen. De zon hing al halfstok, en het tegenlicht zorgde voor een romantisch beeld. Zo ziet perfectie er uit.

Het gras is Miscanthus sinensis 'Gracillimus', en zal voor de meesten onder ons geen onbekende zijn. Miscanthus sinensis wordt vaak aangeplant in onze contreien, en deze ‘Gracillimus’ is één van de geliefde cultivars. 

Het is een erg elegant gras, dat lang groen blijft in de herfst, maar uiteindelijk naar bleek stro kleurt. Ook dan houdt het nog lang zijn vorm. De typische Miscanthus-pluimen zie je bij deze cultivar uiterst zelden, en wie niet van zulke pluimen houdt kiest dus graag voor deze strakke, sobere cultivar.

Miscanthus vormt een mooie pol en woekert niet. De hoogte hangt af van de standplaats en het weer. Op te rijke grond kan hij al eens openvallen. Eind februari - begin maart knip je de plant terug, tot op 5 à 10 cm. 

detuinontwerper.be : Project "Less is More"

De opdrachtgevers hebben een strakke, moderne woning, die zij 14 jaar geleden hebben gebouwd. De voortuin en zijtuinen zijn doorheen de jaren wat verwilderd, en nu de kinderen ouder zijn kan ook de achtertuin onder handen worden genomen. 

Belangrijk bij het ontwerp van de tuin is dat deze rust brengt. ‘Less is more’ voor de opdrachtgevers. Ook belangrijk voor hen is dat hun tuinontwerper oog en oor heeft voor hun wensen, en niet zijn eigen wil probeert door te drukken.

   

De achtertuin heeft een open uitzicht dat de opdrachtgevers willen behouden. Wat verderop staan bomen, die in de winter ook nog doorkijk geven. Direct achter het gazon ligt een strook die geen eigendom is van de opdrachtgevers, en die er soms slordig bijligt. Een lage haag of beplanting kan hier soelaas bieden.

Functioneel worden geen bijzondere eisen gesteld. Een tuinberging is het meest uitdagend, omdat deze het uitzicht van de achtertuin niet mag verstoren, en in de zijtuinen te weinig afstand tussen de woning en de perceelgrens is. 

De beplanting moet net zoals het ontwerp sober zijn. De opdrachtgevers willen niet te veel verschillende planten in de tuin. Ze houden vooral van grassen, in vakbeplanting. Ik heb me alvast twee basiswerken over grassen aangeschaft, om voor dit project zeker de juiste keuze te maken.

   

detuinontwerper.be : Project "Kornijn"

Het lastenboek voor dit project is gisteren verstuurd naar de aannemer. In een eerste ontwerp werd de indeling voor de voor- en achtertuin volledig vastgelegd, met groene haagstructuren die hoogte gaven als tegenwicht voor de achtergevel. Maar de opdrachtgever wilde graag nog een rozenboog en ook meer bloemen en fruit dan ik voorzien had. En daarom ging ik opnieuw aan de slag.

Ik kreeg de metalen rozenboog niet ingepast in het concept van de tuin, en greep daarom terug naar mijn idee van Project "Plankenberg", waar de tuin ook hoogte nodig had zonder te veel volume te creëren. Ik stelde mijn opdrachtgevers voor met verticale houten palen in de perken te werken, ondersteund door horizontale ipv verticale hagen. En om dit idee door te trekken in een houten pergola die dienst doet als rozenboog.

De opdrachtgevers waren hiervoor meteen gewonnen, en zo kwamen we tot het finale ontwerp. De rozenboog krijgt geen roos, maar een Clematis montana. De achtergevel wordt verzacht door Jasminum nudiflorum, waar ik in het eerste ontwerp een dwergpopulier had voorgesteld. En de 36 m houten schutting gaan we onderbreken met Passiflora caerulea. In deze winterharde passievrucht komen allerlei insectenhotels.  Achteraan de tuin wordt privacy aan het terras gecreëerd door leifruit.

De voortuin sluit conceptueel aan bij de achtertuin. De houten palen worden bewust lager gehouden, maar de beplanting in de borders wordt herhaald. Ook de voorgevel krijgt met Vitis vinifera 'Boskoop' een groen aangezicht. En de oprit maken we ook wat groener door een strook onbestraat te laten en aan te planten met de ijzersterke Vinca minor 'Marie'. 

Nu geduldig wachten tot de tuin gerealiseerd wordt ...

  

De Tuinen van Mien Ruys

Mien Ruys werd in 1904 geboren in Dedemsvaart, en groeide er op in Moerheim - de kwekerij van haar ouders. Daar stierf ze ook, in 1999. En zo leefde één der belangrijkste tuinontwerpers van de vorige eeuw bijna een eeuw lang in dezelfde tuin. Een tuin waarin ze haar vernieuwende ideeën uitprobeerde en die mee groeide met haar vakmanschap. Een tuin die hoog op mijn wish list stond.

Mien Ruys groeide op in de wereld van planten en had al heel jong contacten met toonaangevende ontwerpers en kwekers. Ze bleek dan ook nog eens een gezonde portie talent te hebben en een stevige persoonlijkheid, en dan kan je de tuingeschiedenis ombuigen. Ze maakte de tuinen in haar tijd ecologischer door exoten (die overwinterden in verwarmde serres) te vervangen door winterharde planten en socialer door goedkopere materialen als beton te promoten.

Als je de tuin bezoekt, dan ervaar je meteen dat hij niet gemaakt is om te imponeren, maar om te contempleren. Het resultaat van Mien Ruys' creativiteit is een verzameling aan tuinen die elk hun kracht halen uit de verfijnde beplanting en uit de eenvoud van hun ontwerp.  

De gele tuin is wonderlijk ontworpen rond een eenvoudige cirkel, versterkt door een meerstammige boom op de achtergrond en met Phlomis russeliana - één van mijn favorieten - in een prominente rol. 

De moerastuin is rijkelijk beplant, maar ook een mooie illustratie van haar open geest naar nieuwe materialen. De vlonders die je ziet zijn namelijk gemaakt uit kunststof.

Mijn favoriete tuinen zijn echter de schaduwtuinen, waaronder de verwilderingstuin, met hun perfecte plantenkeuze. En dan het natuurlijker bos, waar je plots de hand van de meesteres ervaart. Ze verwijderde er enkele bomen en bracht een groene cirkel aan die in het gefilterde zonlicht aan de plaats een mystieke betekenis geeft. Er staat een bankje, waarop ik me maar niet gezet heb. Want dan zou ik er nu waarschijnlijk nog steeds zitten ...

  

  

  

Tuinen van nu

Volop vakantie en dan heeft een mens al eens meer tijd om een goed boek te lezen. Dit tuinboek van Jacqueline van der Kloet lag al enkele maanden op de plank, en het is een must read voor al wie de stap naar bloembollen nog moet zetten.

Zelf hoor ik daar jammer genoeg ook bij. Mijn eigen tuin is nog volop in aanleg. Het heeft geen zin om bloembollen in de grond te stoppen, als je er later nog met de schop in moet. En omdat mijn tuin in feite de proefbuis is voor veel ideeën die ik bij klanten implementeer, ben ik ook bij hen nog niet structureel aan bloembollen toegekomen.

Jacqueline van de Kloet is een autoriteit in bloembollenland. Niet enkel in Nederland, maar ver daarbuiten. Een groot deel van dit boek behandelt tuinen die reeds aangelegd waren, en die zij rijkelijk heeft aangevuld met bloembollen. Dat deed zij op vraag van het Internationaal Bloembollen Centrum, en in nauw overleg met de tuineigenaars. Het resultaat is altijd weer bijzonder en toont aan dat bloembollen jouw tuinseizoen gevoelig kunnen vervroegen.

Tussen elke tuinbespreking in snijdt Jacqueline een specifiek onderwerp aan waar zij dan dieper op inzoomt. Ze bespreekt kleuren, structuren, borders, onderbeplanting en ook heel wat praktische zaken. En dan heeft ze echt heel wat zinnigs te vertellen. Ze doet dat bevattelijk en inspirerend.

De laatste twee hoofdstukken (over de Nationale Vasteplantentuin in Appeltern en de Floriade 2012 in Venlo) vond ik persoonlijk wat overbodig. De rest van het boek daarentegen verdient een mooie plaats op jouw boekenplank!

Centaurea scabiosa

In mijn experimentenborder is deze grote centaurie of korenbloem de eerste die over zich doet spreken. Ik had gedacht dat de knoppen zich volledig zouden ontpoppen, maar de vele bloemetjes (waarvan de buitenste rand steriel is) manifesteren zich als een pruikje bovenaan.

De centaurie is een zonminnende vaste plant die het goed doet op een droge tot normale bodem, met een voorkeur voor kalk. Deze drachtplant trekt vlinders, bijen en hommels en geeft een natuurlijke look aan jouw tuin. Geschikt voor een prairieborder, en geliefd voor zijn lange bloeiperiode. Daarna volgt een pluizige zaaddoos, die bijdraagt tot een mooi wintersilhouet.

Je mag hem terugsnoeien na de bloei, en kan dan zowel de bloei verlengen als uitzaaien voorkomen. Maar je kan hem ook laten staan voor zijn wintersilhouet. In dit geval knip je hem ten laatste eind februari - begin maart terug. 

     

detuinontwerper.be : Flowers in da city

       

Als je even in de archieven van deze website duikt, terug in de tijd tot 7 april 2015, dan kom je bij dit project. De opdrachtgevers waren in volle verbouwing toen ik hun stadstuin ontwierp, en nu hebben ze hun tuin grotendeels gerealiseerd. Alweer een project voor een geduldige ziel, en ook weer een project waar de opdrachtgevers zelf hun handen uit de mouwen hebben gestoken.

Ik werk steeds in twee fasen.  Voor een vaste prijs maak ik een tuinontwerp en een beplantingsplan.  Wie daarmee zelf aan de slag wil is goedkoop af.  Voor wie verder begeleid wil worden, bied ik een tweede fase aan :  dan maak ik een lastenboek en nodig ik één of meerdere tuinaannemers voor je uit om een offerte te maken.  Ook deze dienst krijg je aan een vaste prijs, en ik hou dan ook een oogje in het zeil bij de uitvoering van de werken.

Maar deze opdrachtgevers zijn na de eerste fase dus zelf met het ontwerp aan de slag gegaan. Ben je benieuwd wat ze er van gemaakt hebben? Ze waren zo vriendelijk me enkele foto's te bezorgen.  En ik vind dat ze terecht trots mogen zijn op hun werk.  Vooral de beplanting integreren in het terras - waarvoor ze een deel van hun stabilisé terug hebben verwijderd - vind ik bijzonder sterk.  

Das Experiment

De prairieborder die ik twee jaar geleden heb aangeplant, lost niet helemaal de verwachtingen in.  Enkele planten doen het goed, maar andere zijn gewoon verdwenen. Sommige vind ik ook te robuust voor de sfeer die ik hier wil oproepen. Binnen twee jaar ga ik op deze plaats zo'n 400 vierkante meter aanplanten, en dan kan ik me zulke fratsen niet permitteren. 

Dus heb ik als experiment 18 siergrassen en vaste planten gekocht die voor de aanplant in aanmerking komen. Telkens 5 stuks op een vierkante meter. En dan van dichtbij opvolgen hoe ze het doen en welke we het mooist vinden evolueren. In jouw eigen tuin kan je je zulk experiment natuurlijk permitteren.

Best wel spannend ...

  Sporobolus heterolepis
  Centaurea scabiosa
  Pennisetum incomptum
  Centaurea macrocephala
  Schizachyrum scoparium 'Blue Heaven'
  Succisa pratensis
  Liatris pycnostachya
 Pennisetum orientale 'Karley Rose'
  Echinops bannaticus 'Albus'
  Eragrostis trichodes
  Gypsophila paniculata ''Flamingo'
  Peucedanum verticillare
  Molinia caerulea 'Heidezwerg'
  Selinum tenuifolium
  Molinia caerulea 'Strahlenquelle'
  Thalictrum rochebrunianum
  Molinia caerulea 'Heidebraut'
  Sanguisorba tenuifolia var. purpurea