Mahonia japonica of Mahonia x Media

In onze tuin staat een wat ouderwetse heester, waar ik elk jaar een beetje meer sympathie voor begin te krijgen. Vooral in deze tijd van het jaar. Als ik de tuin in trek om bladeren te harken, mollen te vangen of meer structurele bijsturingen te doen, kan ik hem niet gewoon passeren zonder even dag te zeggen. Het is een Mahonia, aangeplant voor mijn entree hier en ik ben er nog steeds niet uit of het Mahonia japonica of Mahonia x media is. Die laatste is een hybride van de eerste (en Mahonia lomariifolia) en moeilijk te onderscheiden. Enfin, veel moeilijke namen om mijn eigen observatieproblemen wat te camoufleren.

Net zoal ik, zou je deze plant op het eerste zicht een ouderwets karakter kunnen aanwrijven. Maar hij heeft o zo veel troeven. Zijn bijzondere architectuur zorgt voor een constante in de tuin, omdat hij wintergroen is. Wintergroen, maar met een prachtige wijnrode herfstkleur. Hij bloeit in de winter, op een moment dat je hem er echt dankbaar voor zal zijn. Bovendien lokken de bloemen bijen en insecten en hebben zij een zoete geur. En dan zijn er nog de blauwzwarte, eetbare bessen. Vogels zijn er dol op.

Zijn naam dankt Mahonia aan Bernard McMahon, die in de 18e eeuw naar Philadelphia migreerde en er een kwekerij startte. Al kweekte hij het Amerikaanse broertje (Mahonia aquifolium) dat lager blijft en in België op de lijst van invasieve planten staat. De aziatische soorten - zoals die in mijn tuin - zijn schaduwtoleranter en worden groter (Japonica 2m en sommige x media zelfs 4m). Het zijn gemakkelijke planten, waar je weinig omzien naar hebt. Snoeien doe je enkel als hij voor jou te groot wordt. Dan doe je dan na de bloei.

     

Garden Design (teNeues)

 

Toen ik een basisopleiding tuinontwerp volgde, stond dit boek op de lectuurlijst. Dus liet ik het plichtsgetrouw onder de Kerstboom leggen, vanwaar het rechtstreeks in de boekenkast belandde. Er was telkens weer een ander boek dat meer mijn aandacht trok. Tot ik plots wat leesvoer nodig had voor korte, vluchtige momenten. Daar leek dit werk me ideaal voor.

Helaas. Mijn vluchtige momenten momenten waren blijkbaar niet vluchtig genoeg voor dit boek. Over de tuinen zelf ga ik me niet te veel uitspreken. Smaak is goesting, zeggen ze hier, en de meeste waren niet mijn goesting. Wat ik de uitgever wel verwijt is dat de foto's haast nooit een volledig beeld geven. En voor de tekst moet je het ook niet doen : je krijgt slechts één alinea uitleg per tuin. In vijf talen, weliswaar.  Maar het was niet mijn bedoeling een vergelijkende taalstudie aan te vatten.

De Kerst komt er weer aan, en als je nog twijfels had voor dat laatste lege plaatsje : niet doen! Ik ga het hier niet in vijf talen herhalen. Lees gewoon mijn vorige tuinboekbesprekingen, daar vind je zeker iets beters tussen.

Polypodium vulgare

De (gewone) eikvaren is inheems in onze streken, en het is een straffe bodembedekker. Hij houdt niet van volle zon, maar daar staat tegenover dat hij droge grond in volle schaduw aankan. En dat is weinig planten gegund. Neem daarbij dat hij wintergroen is, en dan weet je dat je een echte topper voor je hebt.

Deze varen wordt slechts 30 cm hoog, maar heeft door zijn blad een mooi architecturaal effect.  Dit blad is leerachtig, en enkelvoudig geveerd. Aan de onderzijde heeft het roodbruine sporen, die mee bijdragen aan zijn textuur. Je kan hem toepassen in een bostuin, rotstuin of graveltuin. Maar ook in een informele tuin of cottage tuin.

Polypodium vulgare is een gemakkelijke plant. Ziekteresistent, weinig last van ongedierte, tolerant voor vervuiling, ongevoelig voor strenge koude of zeewind. Je hebt er dus geen omzien naar. Knip enkel na de winter dode of beschadigde bladeren weg, het nieuwe blad zal snel verschijnen.

  

detuinontwerper.be : Project "Ayako Rokkaku"

 

Of hoe een jungle weer ruimte wordt. Gisteren en vandaag werd die gigantische mastodont uit de voortuin geveld, waardoor het huis weer zonlicht zag. Ook de andere beplanting werd grotendeels verwijderd.

Drie bomen blijven staan, om de tuin structuur en maturiteit te geven : de groenblijvende Magnolia, de tweestammige Liquidambar en die andere mastodont die de tuin rijk was : een imposante Canadese eik. Ze werden allemaal grondig opgesnoeid.

Tenslotte is er nog het verhaal van de Rhodo's, die de achtertuin voor ongeveer een derde hadden ingenomen. We hebben ze goed kort gezet, zodat ze aan een tweede leven kunnen beginnen. Met zo'n schitterend onderstel zie ik voor hen een mooie toekomst weggelegd...  

    

    

Asplenium scolopendrium

In mijn nieuwe schaduwborder werk ik voor het eerst bewust met varens. Ik heb de smaak te pakken gekregen deze zomer, in de Giardino da Ninfa. Vooral met de tongvaren was het liefde op het eerste gezicht.

Asplenium scolopendrium onderscheidt zich van andere varens door zijn langwerpig blad, dat niet geveerd is. Hierdoor heeft hij een krachtige structuur, die bovendien wintergroen is. Hij doet het goed als onderbeplanting en staat niet graag in volle zon, waarin hij kan verbranden. 

Deze varen is goed winterhard, en voelt zich thuis in vochtige, maar goed doorlatende grond. Als hij volgroeid is, kan hij ook drogere periodes aan. Hij groeit zelfs tegen muren aan. Je mag het lelijk geworden blad aan het eind van de winter verwijderen. Bemesten hoeft niet, maar mulchen is goed voor deze plant. Dat houdt de bodem humusrijk. Omdat hij ook van kalk houdt, kan je gerust wat schelpengrit door de grond mengen.

detuinontwerper.be : Project "Ayako Rokkaku"

                     

Het eerste ontwerp voor deze tuin vertrekt van een strak grondplan met een frivool element : de lage, ovale haag verdeelt de tuin in een binnen- en buitenzone, maar verbindt ook voor- en achtertuin met elkaar. Ze contrasteert met de rechte lijnen van de woning.  De verhoudingen zullen wel nog wat worden bijgestuurd om achteraan meer gazon te creëren.

De oprit blijft een open, toegankelijke ruimte.  De garagepoort gaat breder open dan ik dacht, dus daar ga ik de beplanting nog moeten aanpassen.  De rest van de tuin wordt afgesloten door een beukenhaag met sobere poortjes, om de hond des huizes op het perceel te houden.  Het hek vooraan werd voorgesteld om passanten een blik op de rijke beplanting te geven, maar wordt niet behouden uit privacy-overwegingen.

 

In de achtertuin is rechts achteraan een tweede terras getekend, om te eten in de avondzon. Het tuinhuis aan de overzijde is strak en verwijst naar het schrijnwerk van de woning. Achter het tuinhuis ligt een zonnige hoek waar de moestuin komt.

Twee wijzigingen aan het bouwplan moeten ook nog verwerkt worden in de volgende versie  :
1. Rond de woning komt een kiezelstrook om de crepi te beschermen
2. Het terras aan de woning wordt één meter korter met het oog op de bouwvergunning. 
Dat betekent vooral dat ik nog wat te sleutelen heb aan het pad van stapstenen rond de woning.

 

Acer shirasawanum 'Aureum'

Ook bij deze laatste Acer uit mijn nieuwe schaduwborder heb ik moeten vals spelen en een foto op het internet zoeken. Want mijn nieuwe aanwinst is nog petieterig klein, omdat ik zo de aankoopprijs kon drukken. Hij zal echter uitgroeien tot een kleine boom, met een korte stam en een mooie ronde kroon.

Deze Japanse esdoorn werd lange tijd ook onder Acer japonicum gecatalogeerd. Maar de bloemtuilen en vruchten zijn omhoog gericht en dat is een eigenschap van Acer shirasawanum. Dus werd dat door de wetenschappers gecorrigeerd. 

Wat in elk geval meteen opvalt is dat de bladeren minder diep ingesneden zijn. Zij evolueren van goudgeel over groengeel, tot oranje in de herfst. Maar de meeste bladeren worden gewoon meteen bruin in de herfst en verschrompelen dan.  Dat is ook bij mijn nieuwe aanwinst gebeurd.

     

Tot slot : pas altijd goed op als je een Japanse esdoorn snoeit. Deze bomen sluiten niet snel hun wonde, waardoor zij veel sappen kunnen verliezen en uiteindelijk sterven.  Snoei daarom enkel in de winter, als de sapstroom minimaal is.

Acer palmatum 'Osakazuki'

De derde Japanse esdoorn die ik in mijn schaduwborder heb aangeplant, is een Acer palmatum 'Osakazuki'. Het is een bekende, kwalitatieve cultivar. Bij mij staat hij er voorlopig nogal sprieterig bij, niet echt grote reclame voor zichzelf, en dus heb ik ook maar een presentabele foto op het internet gezocht. 

Deze Acer heeft een breder blad, met vijf tot zeven spitse lobben.  Het blad verkleurt van frisgroen in de lente over donkergroen in de zomer, tot donker, scharlakenrood in deze periode. 

Naast de herfstkleur is deze boom ook bijzonder door zijn gevleugelde nootvruchten tegen het einde van de zomer. De kleine roze propellertjes - ook samara genoemd - contrasteren dan mooi met het blad.

detuinontwerper.be : Project "Facelift"

Toen mijn nieuwe opdrachtgevers hun woning in de stad kochten, was de tuin al mooi aangelegd en netjes verzorgd. Ze kregen er een lijstje bij met alle planten die de tuin toen sierden.  Elf jaar later is de beplanting aan een facelift toe. Sommige zijn verdwenen, andere barsten uit hun voegen. En de buxusmot heeft deze zomer genadeloos toegeslagen.

We zijn door de plantenlijst van toen gegaan, en hebben samen overlopen wat we willen houden, wat we verjongen, snoeien, verplaatsen of verwijderen. En ik kom binnenkort met een voorstel voor enkele nieuwe planten, die de tuin nieuw leven zullen inblazen.  Daarna maak ik een lastenboek, zoek ik een tuinaannemer en volg ik voor hen de werken op. 

Heeft jouw tuin ook een facelift nodig? Geef gewoon een seintje en ik contacteer je voor een afspraak.

           

           

           

Acer palmatum 'Dissectum'

Voor mijn Acer palmatum 'Sangokaku' staat diens kleine broer A. palmatum 'Dissectum'. Deze lage, brede heester die zo'n twee meter op twee kan worden, ontwikkelt zich tot een treurvorm. Het is voor dit contrast van beide vormen, dat ik ze achter elkaar heb geplaatst. 

Qua kleur sluiten ze mooi bij elkaar aan. Want ook deze Acer kleurt oranje-rood. Maar het blad is nog veel fijner, haast van kant. Hierdoor krijgt de verkleuring een heel ander effect. 

Ook deze Japanse esdoorn groeit erg traag. Neem daarbij zijn bijzondere blad en grillige vorm, en je begrijpt waarom het een geliefd struikje is om bonsai van te maken.

   

Acer palmatum 'Sangokaku'

Mooi in het midden van mijn gloednieuwe schaduwborder staat een piepjonge Acer palmatum 'Sangokaku'.  Deze kleine tot middelgrote Japanse esdoorn is dicht vertakt en heeft een ronde vorm. Dat kan je nu al zien.

In de lente bloeit hij met paarsrode bloemen, die in augustus worden gevolgd door rode, gevleugelde vruchten.  Daarna geniet je van zijn schitterende herfstverkleuring. Hij evolueert hierbij van roodgroen naar zachtgeel, goudgeel met roze toets, en helder rode vlekken. En alsof dat nog niet genoeg is, verrast hij je in de winter met zijn rode twijgen. 

Deze boom is goed winterhard, maar je plaatst hem best uit de wind. Daarom doet hij het ook niet goed aan de kust. Het is een trage groeier, die je best zo weinig mogelijk snoeit. Dat doe je in de late winter of de vroege lente. Je hoeft hem ook niet te bemesten, daar groeit hij toch niet beter van.

detuinontwerper.be : Project "Koning Albert"

 

De werken zijn goed gevorderd. De trap naar het tuinhuis is gelegd en ook de twee terrassen. Ik ben erg tevreden met de uniformiteit. De betontegels van het terras sluiten naadloos aan bij de keermuren, en het geheel geeft een natuurlijke uitstraling.

Ook de kiezels met de betonnen stapstenen geven precies het verhoopte effect. Sober, natuurlijk, modern en ook wat speels. Eén kleur, met verschillende texturen.

Nu wachten we op de laatste keermuren, aan de andere kant van de tuin. Die hebben we moeten bijbestellen, omdat we het hoogteverschil toch wat onderschat hadden. Als deze geleverd en geplaatst worden, zal ook de vijver worden gegraven.

    

         

    

Schaduwborder

Niets zo leuk als een nieuwe border aanplanten in jouw tuin. Onze voortuin wordt aan de zuidkant afgescheiden door een metershoge laurierhaag, en de schaduwbeplanting ervoor was aan een update toe. Ik heb twee oude vlieren omgezaagd en een opgeschoten wilde lijsterbes. Alle klimop, heermoes en haagwinde heb ik rigoureus verwijderd, en de grond enkele weken met schors bedekt. Wie zijn kop opnieuw durfde opsteken, werd meteen met wortel en al verwijderd.

Dan heb ik een draad gespannen evenwijdig met de woning, en het gras op deze lijn verwijderd. Zo ontstaat een border die connectie maakt met het huis. Later komt hier een laag muurtje van betonklinkers, die ik ga recupereren van ons terras. Een vijftiental centimeter hoog, juist genoeg om wat kader te geven. Maar die stenen zijn voorlopig nog niet proper gemaakt.

Ik heb vier Japanse esdoorns gekocht en er een halve dag over zitten dubben welk de ideale plaats was voor elke van hen.  Ze zijn nog erg klein, zo kon ik de kosten wat drukken, maar zij zullen uiteindelijk de structuur van deze schaduwborder mee bepalen. Twee verkleuren geel, en twee rood, al zal de beperkte hoeveelheid zonlicht bepalen hoeveel verkleuring we mogen verwachten.

En dan ben ik naar Jan Spruyt gereden voor de varens en vaste planten. Met de mislukking van mijn prairieborder in het achterhoofd, nam ik me enkele zaken voor :
1. Enkel planten die de schaduw van deze plaats weten te appreciëren. 
2. De planten verder uit elkaar planten, zodat ze plaats hebben om een flinke pol te vormen voor ze een concurrent tegenkomen.
3. De planten in grotere groepen bij elkaar plaatsen (de weeftechniek was in mijn prairieborder geen succes, en kan ik later nog op oefenen). 

Het is een schitterende verzameling geworden, zoals je op de eerste foto kan zien. In de komende weken zal ik elk van hen even in de schijnwerpers plaatsen.